Ngoài lề: Làm thế nào để giúp trẻ hòa mình vào trường học?

Làm thế nào để giúp trẻ hòa mình vào trường học?

Trường mẫu giáo là nơi có thể bổ sung và làm phong phú thêm các hoạt động ở nhà. Bạn phải trao đổi với giáo viên về con mình và có những yêu cầu đặc biệt để nó nhận được sự quan tâm tốt nhất. Nhiều cô nuôi dạy trẻ không chú ý lắm tới chuyện giúp trẻ con có năng khiếu phát triển khả năng của chúng. Vì vậy, bạn có thể yêu cầu giáo viên tạo một số điều kiện cho trẻ học hỏi như:
- Cho con bạn tự lựa chọn những quyển sách nó thích. Nếu được, hãy yêu cầu nó đọc cho các bạn cùng nghe.
- Khuyến khích, gợi ý chúng sử dụng các bộ đồ nghề bằng đồ chơi, những miếng bìa và các hộp cứng để tạo thành các vật thể khác nhau.
- Làm tăng niềm hứng thú và say mê toán học của trẻ bằng cách cho chúng một cuốn sách bài tập hay những bài toán đặc biệt về vẽ các hình trong toán hình học.
- Phát huy các sáng kiến của trẻ bằng cách cho chúng tự do sáng tạo nghệ thuật của riêng mình như vẽ tranh, cắt dán.
- Sắp xếp cho trẻ nhận làm những công việc đặc biệt nào đó như viết một quyển sách, chuẩn bị cho một buổi diễn múa rối, cùng tham gia chương trình văn nghệ... chẳng hạn.

Một đứa trẻ có khiếu nghĩa là gì?

Về mặt lý thuyết, trẻ em có tài học một mình ở lớp. Với sự đòi hỏi kiến thức mãnh liệt, chúng tiếp thu nhanh như bọt biển, làm cho cha mẹ hài lòng với những khả năng về tri thức. Ai cũng dễ dàng nhận ra rằng mấy năm đầu đi học trẻ có khiếu được tô điểm bằng kết quả học rất tốt. Trong lúc được tưởng thưởng rất nhiều, trẻ em có khiếu và gia đình chúng cũng phải đối đầu với những thách thức. Mặc dù trẻ có khiếu có khuynh hướng học tốt ở trường nhưng cũng gặp nhiều khó khăn trong lớp cũng như ngoài sân chơi. Là phụ huynh của một trẻ có khiếu, bạn phải biết cách cư xử và điều chỉnh con mình trong trường học và ngoài đời sau này. Hãy nhớ rằng - bạn là người ủng hộ nhiệt tình và mạnh mẽ nhất của con mình. Bằng cách đồng hành với những tình huống của con mình ở trường cũng như cuộc sống xã hội, cần phải điềm đạm can thiệp khi cần thiết, bạn có thể giúp và bảo đảm cho con mình những năm đầu đi học hạnh phúc, hữu ích và điều đó sẽ làm thỏa mãn tiềm năng lớn lao của nó.

Con bạn có khiếu không?

Theo Hiệp hội Quốc gia Phát hiện trẻ em tài năng của Mỹ (NAGC), trẻ có khiếu biểu hiện hoặc có tiềm năng đưa ra những thành tựu khác thường, ít nhất là trong một lĩnh vực nào đó như nghệ thuật, âm nhạc, ngôn ngữ và toán học. Thường thì trẻ có khiếu không những học dễ dàng hơn và hiểu sâu hơn những trẻ em cùng lứa tuổi, mà còn tiến bộ rất nhanh.
Ở Mỹ, khoảng 3 triệu trẻ em (khoảng 5% trẻ mẫu giáo) được xem là có ít nhất một tài năng lớn nào đó. Kết quả đó được công bố sau khi những em này đã qua kỳ sát hạch dựa trên những tiêu chuẩn phát hiện tài năng của chính phủ liên bang. Mặc dù một số trẻ có dấu hiệu có khiếu trước tuổi mẫu giáo - có khiếu về ngôn ngữ, biết đọc sớm hay có khả năng bất thường với các con số - nhưng nhiều trẻ lại không có dấu hiệu có khiếu mãi cho đến khi vào tiểu học.
Nếu bạn hoặc một giáo viên nào đó nghĩ rằng con mình có khiếu thì hãy mang bé đến một nhà tâm lý trẻ em, một chuyên gia chăm sóc sức khỏe tâm thần chuyên đưa ra những cuộc trắc nghiệm và đánh giá việc thực hiện đó, đánh giá khả năng của nó. Cách đây nhiều năm trẻ em có chỉ số 130 trở lên khi được trắc nghiệm IQ được xem là có khiếu; nhưng ngày nay, tiêu chuẩn này không ấn định là có khiếu hay không. Trẻ em phải trải qua hàng loạt các cuộc trắc nghiệm khi phụ huynh và thầy cô phát hiện được. Nhưng có cái mác "Có tài", "học giỏi" vẫn chưa phải là chiếc vé thành công ngay ở trường. "Chúng ta dán cho đứa trẻ cái mác có tài ở trường thực ra đó chỉ là một phương pháp để nhận dạng, là cách thông báo rằng đứa trẻ này đang cần một cái gì đó khác hơn", Peter Rosenstein, Giám đốc điều hành Hiệp hội Quốc gia Phát hiện trẻ em tài năng của Mỹ cho biết như vậy. Để phát hiện xem con mình có khiếu hay không, hãy xem bài những dấu hiệu phát hiện tài năng ở trẻ em dưới 5 tuổi và những dấu hiệu phát hiện tài năng ở trẻ em trên 5 tuổi.

Nhà trường xử lý trường hợp trẻ em có khiếu như thế nào?

Ở những quốc gia phát triển, chính phủ có ngân sách riêng để nghiên cứu và giúp trẻ có khiếu phát triển.
Ta thường thấy những em có khiếu rất nỗ lực ở trường trong việc học. Thực tế cho thấy có nhiều em buồn chán nếu chương trình học quá dễ, đôi lúc chúng đi chệch hướng và xuống dốc, hoặc có thể trở nên thụ động. Thậm chí có một số em được người ta đánh giá là học sinh cá biệt vì tính hiếu động của chúng. Trẻ em có khiếu thường cảm thấy bị các bạn học xa lánh và có thể trở thành mục tiêu cho bạn bè cùng trang lứa chọc ghẹo. Chỉ những giáo viên giỏi mới nhận ra một em "học sinh cá biệt" nào đó có khả năng đặc biệt thật sự.

Làm gì để giúp trẻ có khiếu?

Nếu bạn phát hiện ra con mình có khiếu, hãy hẹn gặp nói chuyện với giáo viên của con mình, với một chuyên gia hay với chính Hiệu trưởng trường con bạn học. Nhưng trước khi gặp, bạn phải biết rõ các khả năng của con mình, tức là đã từng so sánh khả năng của cháu với những đứa bình thường khác. Nếu có dịp làm trắc nghiệm thì phải biết các cuộc trắc nghiệm cháu đã thực hiện và cách thực hiện các cuộc trắc nghiệm. Như vậy bạn mới có thể nói một cách chi tiết về những điểm mạnh, điểm yếu có liên quan. Có điều kiện thì rất nên tìm hiểu về những chương trình có sẵn cho con mình ở trường và ở ngoài, trong nước cũng như nước ngoài.

Dấu hiệu có khiếu của trẻ 5 - 8 tuổi

Bạn có thể ngạc nhiên khi biết rằng một đứa trẻ có thể vừa có năng khiếu lại vừa rất chậm chạp. Nhiều thiên tài khi còn nhỏ còn bị coi là "hơi khù khờ". Tuy nhiên một số dấu hiệu sau đây cũng gợi ý cho bạn phần nào:
Có thể con của bạn có khiếu nếu cháu:
- Suy nghĩ trừu tượng. Nghĩa là cháu có khả năng nắm bắt những khái niệm ngôn ngữ học và toán học cao hơn và có khả năng bàn luận những vấn đề phức tạp như đạo đức học, luân lí và tôn giáo.
- Có tài đặc biệt như khả năng thực hiện các phép tính toán học trong đầu, hoặc hiểu được các khái niệm như toán nhân trước khi được dạy ở trường.
- Có khả năng tập trung cao độ vào một hoạt động nào đó với thời gian dài.
- Có vốn từ phong phú và hiểu được nhiều từ không đặc trưng dành cho những trẻ cùng tuổi.
- Là người lãnh đạo. Nghĩa là cháu thường tổ chức các hoạt động nhóm, bày trò chơi khi đi với các trẻ khác.
- Tin tưởng vào những ý kiến và các việc đã làm của mình.
- Thực hiện tốt các lĩnh vực học thuật.
- Có tính sáng tạo; nghĩa là, thích kể chuyện, vẽ hoặc soạn nhạc.
- Có óc khôi hài và nhanh trí.
- Thích tiêu khiển với những trẻ lớn hơn và người lớn.
- Thực hiện những công việc học thuật mà hai năm đầu của cấp học đòi hỏi.
- Nhạy cảm với tình cảm của người khác.
- Ghi nhớ các sự việc một cách dễ dàng và có thể nhớ lại và kể lại những sự việc đó vào những lúc thích hợp.

Kiểm tra năng khiếu của trẻ

Có lẽ bạn rất muốn biết liệu con bạn có năng khiếu thật sự hay không. Thế nhưng hầu hết trẻ em không cần kiểm tra năng khiếu trước khi bước vào bậc tiểu học.
Nếu con bạn đến tuổi đi học, hãy nói chuyện với giáo viên chủ nhiệm, nhờ chú ý đến em kỹ hơn. Nếu con bạn có những biểu hiện chán đi học hay có những vấn đề trong đời sống tình cảm và xã hội thì nên hỏi ý kiến một chuyên gia sức khỏe và tinh thần.
Nếu con bạn không được vào học ở trường hay trường học không như ý muốn của bạn, hãy hỏi các nhà tư vấn để được giới thiệu một nhà tâm lý học trẻ em, người có thể đưa ra những bài trắc nghiệm sự thông minh của trẻ. Việc trắc nghiệm cá nhân thường rất đắt (làm kiểm tra và việc thảo luận kết quả điều tra ở Mỹ có thể mất đến 1000 đô la). Ở TP. HCM, bạn có thể làm trắc nghiệm cho con mình tại Trung tâm tư vấn 43 Nguyễn Thông, quận 3, điện thoại (08) 932 5111. Giá mỗi lần trắc nghiệm là 75.000 đồng, phải đăng ký với Trung tâm trước ít nhất là 2 ngày.
Trẻ em khoảng 3 tuổi có thể được kiểm tra về khả năng và chỉ số thông minh, nhưng các chuyên gia tin rằng kết quả các đợt kiểm tra chỉ số thông minh thu được trước 5 tuổi thường không ổn định. Điều đó nghĩa là, nếu một đứa trẻ trước 5 tuổi được kiểm tra chỉ số thông minh lại thường xuyên, điểm của chúng có thể dao động, không ổn định. Nhiều năm trước, trẻ em có chỉ số thông minh trên 130 được xem như có tài (mức độ thông minh trung bình là 85 đến 115). Hiện nay, chỉ số thông minh là một trong nhiều yếu tố để đánh giá trước khi một đứa bé được công nhận là có năng khiếu. Các bậc phụ huynh và giáo viên thường được yêu cầu nói lên ấn tượng của họ về đứa trẻ, và những ý kiến chủ quan này cũng được xem là quan trọng trong việc kiểm tra năng khiếu cho trẻ.
Khi năng khiếu có nhận thấy:

Bạn có thể ngạc nhiên khi biết rằng một đứa trẻ có thể vừa có năng khiếu lại vừa rất chậm chạp. Nhiều thiên tài khi còn nhỏ còn bị coi là "hơi khù khờ". Quan trọng là bạn giáo dục con mình như thế nào nữa!

Trên thế giới, ở một số dân tộc ít người còn duy trì những sinh hoạt văn hóa truyền thống và ở một số nước sử dụng tiếng Anh như một ngôn ngữ phụ, năng khiếu của trẻ em thường bị lãng quên. Nước ta cũng mới chỉ đi những bước đầu trên lĩnh vực này. Cho nên, nếu có phát hiện năng khiếu lạ nơi con bạn, tốt hơn hết là tìm một giáo viên gần gũi với em để quan sát và tìm ra những năng khiếu đặc biệt của trẻ mà qua những bài kiểm tra thông thường chúng không thể bộc lộ được. Nếu có điều kiện cũng nên tìm một nhà tâm lý học nhạy cảm với các vấn đề này.
Nhưng trên hết, bạn hãy luôn cho con mình cảm thấy nó được yêu thương!